20 Ocak 2008 Pazar

Şifalı Bitkiler Sözlüğü - U-Ü-V-Y-Z

Üvez: (Spierling / Sperberbaum / Cormier / Sorber domestique / Service-tree / Sorbus domestica)

5-10 m yüksekliğinde, Mayıs-Haziran ayında beyaz renkli çiçekler açan ve kisin yaprağını döken ağaçlar. Yaprakları 7-11 çift yaprakçığa parçalanmışlardır. Meyveleri 10-20 mm çapında, küre veya armut seklinde, yeşilimsi sarı veya kırmızımsı-esmer renkli olup, buruk lezzettedir. Türkiye’de 11 kadar üvez türü bulunur. Sarbus aucuparia türü kuş üvezi olarak bilinir ve Kuzey Anadolu’da yaygındır. Sorbus domestica türü (üvez) Karadeniz bölgesinde tabiî olarak yayılış gösterdiği gibi meyveleri için birçok bölgede yetiştirilir.

Türkiye’de yetiştiği yerler: Marmara ve Karadeniz bölgesi.

: (Skabiose / Scabieuse / Scabious / Scabiosa / Scabiosa maritima)

Haziran-ekim ayları arasında, eflâtun, mavimsi veya beyaz renkli çiçekler açan, 50-100 cm boylarında, dallanmış, bir veya çok yıllık otsu bitki. Çiçekler, sivri uçlu mızrak seklinde yaprakçıklarla örtülü, yarım küre şeklinde bir arada toplanarak, başçık seklinde çiçek durumları meydana getirirler.

Türkiye’de yetiştiği yerler: Marmara bölgesi.

otu: (Syrische / Steppenraute / Hermale / Harmel / Harmal / Peganum harmala / Nazarotu / Peganum / African rue)

Mayıs-Ağustos ayları arasında yeşilimsi-beyaz renkli çiçekler açan, 30-50 cm boyunda, çok yıllık otsu bir step bitkisi. Daha çok kumluk ve taslık yerlerde, mezarlıklarda görülür. Gövdeleri yatık ve otsudur. Yapraklar çok parçalıdır. Çiçekler uzun saplı ve tek bulunur. Meyveleri çok tohumlu, toparlak şekilde bir kapsüldür. Tohumları kırmızımsı kahverengidir.

Türkiye’de yetiştiği yerler: Orta Anadolu.

Vanilya: (Vanilya planofolia / Vanilla plant / Vanillier) Kullanıldığı yerler:Vücudu kuvvetlendirir. Ateşi düşürür. Sinir bozukluğunu giderir. Hazmı kolaylaştırır. Bronşları temizler ve öksürük söktürür. Ruhi bunalımı dindirir.

Vişne: (Sauerkirschbaum / Griottier / Morello cherry / Eksi kiraz / Prunus cerasus / Sour cherriy) Nisan-Mayıs ayları arasında beyaz renkli çiçekler açan, 2-10 m yüksekliginde ağaçlar. Gövdeleri koyu gri renkli ve dallar aşağı doğru sarkıktır. Yapraklar kısa saplı, tüysüz, parlak yeşil, kenarları dişli, ucu sivridir. Çiçekler yapraklardan önce açar ve kısa sürgünlerin ucunda, şemsiyemsi çiçek durumları teşkil ederler. Çiçek sapları uzun, çiçek tablası çanak seklindedir. Meyve olgunlukta tek tohum ihtivâ eden, küre seklinde koyu kırmızı renkli, ekşi lezzetli bir trupa tipidir. Vatanı Anadolu ve Balkanlardır.

Yaban mersini: (Ayı üzümü / Keçiyemişi / Vaccinum mytillus / Cranberry / Airelle) Fundagiller familyasından, 20 - 50 cm boyunda, çok dallı, odunsu bir bitkidir. Karadeniz bölgesinin dağlarında çokça bulunur. Meyvelerinde organik asitler, sekerler, pektin, tanen ve mirtilin denilen bir boya maddesi ile, A ve C vitaminleri vardır. Yapraklari ve meyveleri kullanilir

Yaban yasemini: (Bittersüss / Douce-amère / Bitter-sweet / Sofur / Solanum dulcamara / Bittersweet / Douceamere)

Haziran-Eylül ayları arasında mor renkli çiçekler açan, 1-2 m yüksekliğinde, sarılıcı, otsu bitkiler. Yapraklar saplı, alt yapraklarının tabanları kalp seklinde, üst yapraklar ise üç parçalıdır. Çiçekler, dalların ucunda, uzun saplı ve sarkık bileşik salkım durumunda toplanmışlardır. Olgun çiçeklerin taç yaprakları geriye dönüktür. Erkek organları (stamenler) çiçeğin ortasında sarı renkli bir konik durum yaparlar. Meyveleri sarimsi kırmızı renklidir. Bitki rutubetli, nemli ve gölgelik yerlerde, dere kenarlarında ve çitlerde yetişir.

Türkiye’de yetiştiği yerler: Daha çok Kuzey Anadolu’da olmak üzere Anadolu’da yaygındır.

Yakı otu: (Weidenröschen / Epilobe / Rose-bay /Meragülü / Epilobium / Willow herb)

Nemli yerlerde yetişen, pembe veya kırmızı renkli çiçekler açan bir veya iki yıllık otsu bir bitki. Çiçeğin taç ve çanak Yaprakları dört parçalıdır. Tohumların tepesinde tüylerden meydana gelen bir kisim vardır. Memleketimizde 21 türü bulunmaktadır.

Yasemin: (Jasmin / Jasmin / Jasmine / Yasemen / Jasminum)

Beyaz renkli ve kuvvetli kokulu çiçekleri olan tırmanıcı bir bitki. Vatanı Himalayalar’dır. Akdeniz bölgesi ikliminde kolayca yetiştiğinden süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Bitkinin yaprakları karşılıklı ve 5-9 yaprakçıklıdır.

Türkiye’de yetiştiği yerler: Güney Anadolu bölgesinde.

Yavşan otu: (Avrupa çayı / Veronica / Water pumpernel / Veronique)

Sircagiller familyasından, çiçekleri mavi ve beyaz bir renkte olan bir bitkidir. Yuvarlak saplıdır. Duvar çatlaklarında yetişir. Taze iken kokusuzdur. Kuruduktan sonra güzel kokar.

Yenibahar: (Pimenta officinalis / Pimenta / Piment des Anglais) Kullanıldığı yerler: Damar sertliğini önler. Hazmı kolaylaştırır. Mide ve barsak gazlarını giderir. Unutkanlığı önler. Vücudun direncini artırır.


: (Topinambur / Erdschocke / Topinambour / Hélianthe tubéreux / Jerusalem artichoke / Canada potato)

Toprak altında patates gibi yumruları olan bir sebze bitkisi. Vatanı Kuzey Amerika olmakla berâber Avrupa ve Türkiye’de sebze olarak yetiştirilir.

: (Dana ayağı / Eşek kulağı / Dracunculus vulgaris / Green dragon)

Yapraklari büyük ve koyu kırmızı olan, mide bulandırıcı bir koku salan, büyük yumrulu bir bitkidir. İstanbul çevresinde, Ege ve Akdeniz bölgesinde yetişir.

(Luzerne / Luzerne / Lucerne alfalfa / Medick / Medicago / Luzerne trefle)

Yapraklari üç parça olan otsu bitkiler. Meyveleri küçük fasulye gibidir veya helezon şeklinde kıvrıktır. Gerek tırfıl (Torijolium) türleri gerek Yonca (Medicago) türleri genel olarak yonca adıyla bilinir. Yoncanın hayvan yemi bakımından önemi oldukça büyüktür. Bu maksatla memleketimizin çoğu yerinde ekimi yapılmaktadır. Tıbbî olan türü kokulu yonca (Melilotus officinalis) olarak bilinir. Bu tür haziran-eylül ayları arasında güzel kokulu, sarı renkli, küçük çiçekler açan 25-100 cm boylarında tarla ve yol kenarlarında rastlanan otsu bitkilerdir. Çiçekleri dalların ucunda, uzunca ve dik salkımlar teşkil ederler.

Su yoncası (Menyanthes trifoliata): Avrupa ve Kuzey Asya’da yetişen çok yıllık otsu bir su bitkisidir. Memleketimizde Kuzeydoğu Anadolu bölgesinde görülür. Rizomları kalın, silindirik ve sürünücü, Yapraklari uzun saplı üç parçalıdır. Çiçekler pembemsi beyaz renklidir. Bitki glikozit taşır.

Yosun: (Moss / Mousse)

Çiçeksiz bitkilerin, suların yüzünde veya diplerinde bulunan bir şubesidir.

Zencefil: (Zencebil / Zingiber / Ginger / Gingembre)

Zerdeçal: (Gelbwurzel / Kurkuma / Curcuma / Turmeric / Zerdeçöp / Hindsafrani / Curcuma longa)

Sari çiçekli, büyük yapraklı, rizomlu çok yıllık otsu bir bitki. Vatani Hindistan olmakla berâber çoğu tropik bölgelerde yetişir. Bitkinin toprak altındaki ana Rizomlari yumurta veya armut seklindedir. Yan Rizomlari ise parmak seklindedir. Rizomlari üst yüzü sarımsı, iç yüzü ise sarı renklidir. Tadı acımsıdır.

0 yorum: